Всемирный курултай башкир

Башҡорт теле көнөнә ҡарата Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы ойошторған ижади конкурсҡа бик күп эштәр килә. 

Бөрйән районы Әбделмәмбәт урта мәктәбе Килдеғол филиалының 6-сы класс уҡыусылары “Театрлаштырылған күренеш” конкурсына ҡушыла. Улар Мостай Кәримдең “Беҙҙең өйҙөң йәме” повесынан “Бына кем икән минең һеңлем” өҙөгөн сәхнәләштергән. 

Ейәнсура районы Яңыбай мәктәбе уҡыусылары ла “Театрлаштырылған күренеш” конкурсына Мостай Кәримдең ”Айгөл иле” әҫәренән өҙөк әҙерләгән. Азалия Күзәшева, Шамил Мортазин, Фидан Әбсәләмов – 8-се класс уҡыусылары. 

Сибай ҡалаһының «Тирмәкәй» балалар баҡсаһы «Ҡолонсаҡ» төркөмөнән Рушана Шәрипова «Ике ҡыҙ» әкиәтен һөйләй. 

“Һаумы, hаумы әкиәт!” конкурсына Мәләүез районының Ҡотош төп дөйөм белем биреү мәктәбенең 3 класс уҡыусыһы Илзидә Рәхмәтуллина ла ҡушыла. Ул “Ҡамыр батыр” башҡорт халыҡ әкиәтен әҙерләгән. 

https://vk.com/kurultaibashkir?w=wall-109622739_20753

Эрик Фонсека Сарате, мексиканский актёр, путешественник и телеведущий, исследует самую большую страну мира. В список его приключений попадает самое интересное и интригующее. В этом фильме он знакомит зрителей с Башҡортостаном. 

Самый лучший мёд и кумысолечебницы, пещера с наскальными рисунками первобытных людей и коралловые рифы без моря — всем этим знаменит Башҡортостан. Ведущий RT Эрик Фонсека своими глазами увидел главные чудеса республики и посетил таинственные места. Он прошёл обряд избавления от страхов у местной целительницы, попробовал эликсир молодости и узнал, что у его народа и у башкир — общий предок. 

В Башкортостане во время разборов старого дома нашли уникальные сокровища.

В Абзелиловском районе при разборах старого дома нашли старинное башкирское национальное женское украшение – хакал.
Жительница деревни Янаул Мадина Якупова рассказала, что находку обнаружили родственники в заброшенном доме в селе Аскарово, где раньше жила их бабушка Мафтуха (Сулейманова по мужу).

Отметим, что раньше башкирки нашивали на нагрудники все ценные разменные предметы, которые были в семье — серебряные монеты, сулпы, коралловые бусины, бисер, раковины-каури. Хакал, селтәр, яға, муйынса — у башкир разных районов были свои названия нагрудника — были показателем статуса и в какой-то мере расчетным счетом семьи. Некоторые такие украшения приравнивались по цене лошади или коровы.

Чтобы сберечь в тяжелые годы ценную семейную реликвию, девушки завернули нагрудник, вышитый их мамой, в тряпицу и засунули меж бревен дома. После этого семья переехала в другую деревню, в их доме жили другие люди, затем строение горело, а в последние годы и вовсе оказалось заброшенным. Все эти годы о спрятанной ценности женщины помнили, но искать и забрать мамин нагрудник никто так и не решился. Жизнь не предоставляла такую возможность. Бабушка Мафтуха умерла в 1986 году, ей было 83 года.

И вот, спустя годы, реликвия нашлась и, что удивительно, в целости и сохранности. Правда, основа нагрудника вся сгнила, бусины, кораллы и монеты рассыпаются, но, что самое главное, такое ценное наследие нашлось, отметила Мадина. Предположительно, хакал был изготовлен в конце XIX века, но на нем есть еще более древние монеты — 1794 года.
Сейчас украшение находится у старшей сестры Мадины. Женщины хотят отдать нагрудник на реставрацию и оставить на память потомкам.

Республиканың иң шәп ҡурайсыһы Баймаҡ районынан. 
Туймазы ҡалаһында үткән III Асыҡ ҡурайсылар бәйгеһендә Риф Ҡәйепҡолов Гран-при яуланы.

Быйыл сарала 130-ҙан ашыу ҡурайсы ҡатнашҡан. Туймазы районы хакимиәте мәҙәниәт бүлеге етәксеһе Рәмзин Әбсәләмов әйтеүенсә, республикабыҙҙың төрлө төбәктәренән 12 ансамбль сығыш яһаған. Быйыл айырыуса Балтас, Баҡалы, Благовещен райондарынан ҡурайсылар әүҙем ҡатнашҡан. 

“Күмертауҙа башҡорт телен өйрәнәм” мәҙәни-мәғариф проекты сиктәрендә “Күмертау русса-башҡортса һөйләшеү һүҙлеге”н баҫылып сыҡҡан. 
Ул ҙур булмаған уңайлы форматта эшләнгән, һөйләшеү һүҙлегенә (разговорник) йыш ҡулланылған һүҙҙәр индерелгән: һаулыҡ һорашыу, көндәлек эш-хәрәкәттәр, йыл миҙгелдәре лексикаһы, дауаханала йәки кибеттә кәрәк булған һүҙҙәр, Күмертауҙағы урам һәм майҙан исемдәре һәм башҡалар.

Ҡала башҡорттары ҡоролтайының ошо эшенә “Афарин!” тиәһе генә ҡала. Ул – башҡа район һәм ҡалаларҙағы башҡорт ҡоролтайҙары өсөн өлгө.

Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров был күренеште “башҡорттар тормошонда мөһим ваҡиға” тип билдәләне.

Өфөлә башҡорттарҙың Федераль милли-мәҙәни автономияһын ойоштороу съезы үтә. Ул төрлө төбәктәге милләттәштәребеҙҙең милли-мәҙәни автономиялары башланғысы менән ойошторолған. Съезға, Башҡортостандан тыш, Мәскәү, Силәбе, Свердловск, Волгоград, Тверь өлкәләренән, Коми, Татарстан, Ханты-Манси республикаларынан, Ямал-Ненец автономиялы округынан илленән ашыу делегат йыйылған.

“Балан һөйәгенең онтағы йөрәккә файҙалы. Балан һөйәген дә ташламаған беҙҙең өләсәйҙәр. Уны киптереп, килегә һалып төйгәндәр, еләк ҡушып, ләүеш йәки асыҡ бәлешкә эслек итеп ҡулланғандар. ” Стәрлетамаҡ ҡалаһында үткән Балан байрамында был әсе емеш тураһында күп яңы мәғлүмәт асыҡланды. 
Сарала ҡатнашыусылар баландан бешерелгән ризыҡтарҙы тәмләп ҡараны. 

Стәрлетамаҡ ҡалаһы башҡорттары ҡоролтайы , “Ағинәйҙәр”, Башҡорт ҡатын-ҡыҙҙар ойошмалары, Абдулҡадир Инан исемендәге китапхана белгестәре Балан байрамын икенсегә үткәрә. Быйыл сараға республиканың 15 районынан ағинәйҙәр килгән.

Балан – халҡыбыҙҙың хан һыйына торошло ризыҡтарының береһе. Ҡунаҡ табынында ҡаҙы, ҡымыҙ, ҡорот, бал кеүек ризыҡтар менән бер рәттә ҡуйылырға тейешле аш-һыу һуңғы йылдарҙа лайыҡһыҙ рәүештә онотолоп бара. Һәр ойошма баландан үҙенең төбәгенә хас тәмлекәстәр килтергән. Сарала ҡатнашыусылар рецептар менән уртаҡлашты. 

Билдәле скульптор, РФ халыҡ рәссамы Салауат Щербаков менән осрашыу 

Бөгөн Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы бинаһында билдәле скульптор Салауат Щербаков менән осрашыу үтте. Ул үҙенең шәжәрәһен, нәҫелдәрен өйрәнәм тип, республикаға өсөнсө тапҡыр килде. 

“Мин бала саҡтан үҙемдең башҡорт икәнемде белдем. Атайым: “Мин — башҡорт, исемем Дәүләтхажи , һин дә — башҡорт” — тип үҫтерҙе, тәрбиәләне. Үҙемдең балаларым, ейәнсәрҙәрем менән һөйләшкәндә лә: “Һеҙҙә башҡорт ҡаны аға” — тип әйтәм” — ти скульптор. 

Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы Салауат Щербаковҡа Ҡыпсаҡ ырыуы тарихы яҙылған китап бүләк итте. Китапты асып, Ишкилдин Сиражетдин исемле ҡартатаһын табып, ул аптыраны. Скульптор башҡорт ырыуҙары тураһында ошондай баҫмалар барлығын бығаса белмәгән. Бынан тыш, уға “Башкиры” китабын тапшырҙылар. 

Башҡорттарҙың федераль милли-мәҙәни автономияһы учредителдәр съезының эшлекле осрашыуы үтте. 

Съезда Силәбе, Свердловск өлкәләре, Татарстан, Коми Республикалары төбәк автономиялары, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы, БР Башлығы Хакимиәте эске сәйәсәт идаралығы , Мәҙәниәт министрлығы, Халыҡтар дуҡлығы йорто вәкилдәре,тарихсылар ҡатнашты. Съезды Силәбе автономияһы вәкиле Морис Йосопов алып барҙы. 

Күп милләттәрҙең федераль милли-мәҙәни автономиялары уңышлы эшләп килә, тәжрибә күрһәтеүенсә, ул ил кимәлендәге программаларҙа ҡатнашыу, гранттар яулау мөмкинлеге аса. Республиканан ситтә йәшәгән башҡорттар фекеренсә, федераль милли-мәҙәни автономия телде, ғөрөф-ғәҙәттәрҙе, йолаларҙы өйрәнеү йәһәтенән өҫтәмә мөмкинлектәр бирәсәк. 

Федераль милли-мәҙәни автономия — билдәле этносҡа ҡараған һәм тыуған төйәгенән ситтә аҙ булған Рәсәй халыҡтары берекмәһе. Уның маҡсаты — милли мәҙәниәттең үҙенсәлеген һаҡлау, телде, мәғарифты һәм башҡа өлкәләрҙе үҫтереүгә ярҙам итеү. 

Пермь крайы Барҙа районы уҡытыусылары Башҡортостанда коллегаларының эш тәжрибәһе менән танышты. 

Райондың мәғариф идаралығы етәксеһе Таңһылыу Моҡаева етәкселегендә делегация Өфөнөң 162-се “Смарт” полингваль мәктәбен, Фатима Мостафина исемендәге 20-се, Мостай Кәрим исемендәге158-се, Рәми Ғарипов исемендәге 1-се гимназияларҙы, Ҡасим Дәүләткилдиев исемендәге гимназия-интернатын ҡараны. Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитеты, Мәғариф һәм фән министрлығы, Милли мәғариф буйынса ресурс үҙәге, уҡыу йорттары вәкилдәре ҡатнашлығындағы түңәрәк өҫтәлдә башҡорт телен уҡытыуға бәйле мәсьәләләр ҡаралды. 

Барҙы районы республика мәғариф учреждениелары менән тығыҙ бәйләнештә эшләйәсәк. Февралдә М.Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университетының ҡабул итеү комиссияһы ағзалары Барҙы районының сығарылыш уҡыусыларын уҡыу йортона инеү тәртибе менән таныштырасаҡ. 

Мәғлүмәт өсөн: 2010 йылғы Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу буйынса Пермь крайының Барҙы районында 25538 башҡорт йәшәй, был район халҡының 55,3%.